6111 SAYILI
YASA KAPSAMINDA VERGİ DAVALARINDAN VAZGEÇEN VERGİ YÜKÜMLÜLERİNİN BEYANLARININ
FERAGAT NİTELİĞİ TAŞIYIP TAŞIMADIĞI VE YARGILAMA MASRAFLARI KARŞISINDAKİ DURUMU
Hazırlayan :
A. Volkan ÖZGÜVEN
Avukat
Ankara Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü
Kamu Hukuku (Vergi Hukuku)
Doktora Öğrencisi
Hakan ALBAYRAK
Yrd. Doç. Dr. Hakan Albayrak
Selçuk Üniversitesi Hukuk
Fakültesi
Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku
Not: BU MAKALE AYNI ZAMANDA "VERGİ SORUNLARI DERGİSİ" KASIM 2011, SAYI 278'DE YAYIMLANMIŞTIR. ATIFLARIN ORAYA YAPILMASI GEREKMEKTEDİR.
İçindekiler
I- Giriş
Bilindiği gibi,
6111 sayılı “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve
Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde
Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” 24.02.2011 tarihinde
yayımlanarak yürürlüğe girmiştir[1].
Söz konusu Yasa
kapsamında, kamu borçlarının büyük bir kısmında, belirli şartlarla, yeniden
yapılandırılmaya gidilmiştir. Bu bağlamda, vergi borçları da, kesinleşmiş ve
kesinleşmemiş vergi borçları olmak üzere ikiye ayrılarak Yasaca belirlenen
şartlarla yeniden yapılandırılmıştır.
Buna göre,
anılan Yasa’nın “Kesinleşmemiş veya Dava Safhasında Bulunan Amme Alacakları”
başlıklı 3. Maddesinin 10. fıkrasına göre, madde kapsamına giren vergi
borçlarında, dava açılmaması veya açılmış
davadan vazgeçilmesi ve kanun
yollarına başvurulmaması halinde, davada henüz bir karar verilip verilmediği;
karar verilmişse mükellef lehine karar verilip verilmediğine göre vergilerin
belli bir yüzdesi ile; faiz, gecikme faizi, gecikme zammı ve asla bağlı olarak
kesilen vergi cezaları/idari para cezalarının tamamının tahsilinden
vazgeçileceği hükme bağlanmıştır[2].
6111 sayılı
Yasa’dan yararlanılması sonucunda, kamu alacaklısı vergi idaresi ile vergi
borçlusu arasında vergi borcu konusunda sulh
sağlandığından, ihtilaf mevzuu kalmamakta ve yerel mahkemeler[3] ile Danıştay[4] tarafından “Karar
verilmesine yer olmadığına” dair kararlar verilmekte ve dolayısıyla
yargılama masrafları hakkında yeniden bir karar verilmemektedir.
Ancak Gelir
İdaresi Başkanlığı tarafından, ihdas edilen 2011/6 seri nolu “Bazı Alacakların
Yeniden Yapılandırılması Hakkında 6111 Sayılı Kanun İç Genelgesi”nde[5], 6111 sayılı Yasa’nın 3.
maddesi kapsamında başvuruda bulunanların, dava açmamaları, açılmış davadan
vazgeçmeleri ve yerel mahkemelerce bir karar verilmişse, kanun yollarına
başvurulmamasının şart olduğu, davadan ve kanun yolundan vazgeçmenin ise
feragat anlamına geldiği ifade edilerek, Danıştay’ın “Karar verilmesine yer
olmadığına” ilişkin kararları eleştirilmiş ve aslolanın bu durumda, üst yargı
merciince uyuşmazlık hakkında herhangi bir karar verilmemesi, feragat
nedeniyle, ilk derece mahkemesi kararının bozularak, işin esası hakkında
feragat doğrultusunda yeniden karar verilmek üzere dosyanın ilk derece
mahkemesine gönderilmesi ve yargılama giderlerinin davacı üzerinde
bırakılması gereği ifade edilmiştir.
Bu
doğrultuda, anılan iç genelgede,
“
- vazgeçme
dilekçesi üst yargı merciine gönderilmiş ancak henüz herhangi bir karar
verilmemiş olması durumunda anılan mercie yukarıda belirtilen hususları içeren
beyan dilekçesi verilmesi,
-
üst yargı merciince uyuşmazlık hakkında karar
verilmesine yer olmadığına veya temyiz incelemesi hakkında karar verilmesine yer
olmadığına dair bir karar verilmesi durumunda ise; vazgeçme (feragat) sebebiyle
yeniden karar verilmek üzere, anılan kararın bozulmasına karar verilmesi
gerekirken davanın vazgeçme nedeniyle sonlandırılması yönünde karar verilmesi
"usul ve yasaya aykırıdır" gerekçeleriyle karar düzeltme yoluna
gidilmesi” gerektiği ifade edilmiştir.
Vergi idareleri
söz konusu bu iç genelge hükmüne istinaden, 6111 sayılı Yasa’dan yararlanan
mükelleflerin temyiz aşamasında verilmiş olan “Karar verilmesine yer
olmadığına” ilişkin kararların “usul ve yasaya aykırı” olduğu iddiasıyla karar
düzeltme yoluna gitmektedirler.
İnceleme
konumuz, 6111 sayılı Yasa’dan yararlanılmasıyla ihtilafların sonlandırılması
durumunda, feragat halinin var olup olmadığı ve bu çerçevede yargılama
masrafları ile vekâlet ücretinin hangi tarafa yükleneceğidir.
II-
6111 SAYILI YASA KAPSAMINDA VERGİ DAVALARINDAN VAZGEÇEN VERGİ
YÜKÜMLÜLERİNİN BEYANLARININ FERAGAT NİTELİĞİ TAŞIYIP TAŞIMADIĞI
A-DAVADAN FERAGAT VE SULH KAVRAMLARI
Bilindiği üzere,
feragat, kabul ve sulh kavramları 2577 sayılı İYUK’da düzenlenmemiştir. Feragat
konusunda, İYUK’un yapmış olduğu atıf doğrultusunda, HUMK hükümleri
uygulanacaktır. Zira İYUK’un “Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu İle Vergi Usul
Kanununun Uygulanacağı Haller” başlıklı 31/1. maddesinde, “Bu Kanunda
hüküm bulunmayan hususlarda; hâkimin davaya bakmaktan memnuiyeti ve reddi
ehliyet, üçüncü şahısların davaya katılması, davanın ihbarı, tarafların
vekilleri, feragat ve kabul, teminat, mukabil dava, bilirkişi, keşif, delillerin
tespiti, yargılama giderleri, adlî yardım hallerinde ve duruşma sırasında
tarafların mahkemenin sukûnunu ve inzibatını bozacak hareketlerine karşı
yapılacak işlemlerde Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu hükümleri uygulanır.
Ancak, davanın ihbarı ve bilirkişi seçimi Danıştay, mahkeme veya hakim
tarafından re'sen yapılır” denilmektedir.
1-DAVADAN FERAGAT
HUMK’nun 91.
maddesine göre, davadan feragat, “iki taraftan birinin talep sonucundan
(neticei talebinden) vazgeçmesidir”. 12.01.2011 tarih ve 6100 sayılı HMK’nın[6] 307. maddesinde ise
“Feragat, davacının, talep sonucundan kısmen veya tamamen vazgeçmesidir”
şeklinde tanımlanmıştır.
Böylece davacı,
davadan feragat etmekle, dava dilekçesinin talep sonucu bölümünde istemiş
olduğu haktan tamamen veya kısmen vazgeçmektedir.
Hiç kimse kendi
lehine olan bir davayı açmaya zorlanamayacağı gibi (HUMK. m.79, HMK 24), açmış
olduğu bir davayı sonuna kadar takibi de zorlanamaz[7]. Dolayısıyla, davacının
açmış olduğu bir davayı feragat etmek suretiyle sona erdirebilmesi, bu ilkenin
doğal bir sonucudur[8]. Yargıtay da bir kararında
buna işaret etmiştir[9].
Ayrıca şunu
belirtmek gerekir ki, uygulamada, davadan feragat yerine “davadan vazgeçme”
terimi de kullanılmaktadır. “Davadan vazgeçme” terimi, HUMK m. 185/1’ deki
davayı geri alma (davanın takibinden sarfınazar etme) anlamında da
kullanıldığından ve bu nedenle karışıklığa neden olduğundan, HUMK ve HMK’daki
teknik (ve kanuni) terim olan “davadan feragat” terimi, daima feragat anlamında
kullanmak, açık ve kolay anlaşılır olmak bakımından zorunludur[10]. Nitekim HMK’da bilinçli
bir şekilde (HMK 307) “davadan feragat”
kavramı kullanılmıştır.
Doktrinde
davadan feragatin değişik tanımlarına rastlamak mümkündür[11]. Ancak davadan feragati
bütün yönleri ile en kapsamlı tanımı yapan Akyol-Aslandır. Bu tanıma göre;
“Davadan feragat, davalının ve mahkemenin kabulüne ve herhangi bir şarta bağlı
olmaksızın, davacının, dava konusundan
(talep sonucundan) kısmen veya tamamen vazgeçtiğini, yazılı veya sözlü
olarak mahkemeye yönelik tek taraflı, kesin, açık ve rücu edilemez bir irade
beyanıyla açıklaması suretiyle davaya son veren, böylece esas haktan da
vazgeçilmesine neden olan ve kesin hüküm gibi hukuki sonuç doğuran karma
karakterli[12]
bir işlemdir”[13].
Davadan
feragatin çeşitli özellikleri bulunmaktadır. Bunlar; (1)Feragatin bir taraf
usul işlemi olması, (2)Feragatin hüküm ve sonuç doğurmasının davalının kabulüne
bağlı olmaması (3) Feragatin tam veya kısmi olarak yapılmasının mümkün olması
(4) Feragatten rücu edilememesi (5) Feragatin açık ve kesin olmasıdır.
Konumuz
açısından özellikle altını çizmek istediğimiz özellik; davadan feragatin bir
taraf usul işlemi olması[14], şarta bağlı hüküm
verilememesi[15]
ve yenilik doğuran bir hakkın kullanılması[16] sebebiyle şarta bağlı
olarak yapılamamasıdır[17]. Şarta bağlı feragat
geçerli olmamakla birlikte, davacının davasından şarta bağlı olarak feragat
ettiğini ( veya edeceğini ) bildirmesinin bir sulh teklifi olduğu kabul
edilmektedir[18].
Eğer, davalı bu teklifi aynen kabul ederse, taraflar arasında bir sulh
anlaşması meydana gelecek ve bununla da dava, artık feragat nedeniyle değil,
sulh nedeniyle sona erecektir[19]. Davalı, şarta bağlı
feragati bir başka deyişle, sulh teklifinin kabul etmezse, mahkeme, şarta bağlı
olarak yapılmış olan feragati hiç nazara almayacak ve davaya devam edecektir.
Davanın geri
alınması HUMK m. 185/1 ( HMK m. 123)’de düzenlenmiştir. Davanın geri alınması,
davacının mahkemeye yönelik irade beyanıyla davaya devam edilmesi talebinden
vazgeçmesidir[20]. Davasını geri alan davacı, esas hakkından
feragat etmemekte, ileride tekrar dava açabilme hakkını saklı tutarak şimdilik
davayı takip etmeyerek geri almaktadır. Bu nedenden dolayı davacı, davalının
açık rızası ile davayı geri alabilir. Davanın geri alınması zımnen mümkün
değildir[21].
Uygulamada “davayı atiye bırakmak” şeklinde bir yol izlenmektedir. Usul
hukukumuzda davayı atiye bırakmak diye bir kurum söz konusu değildir. Davayı
atiye bırakmak, çoğunlukla davanın geri alınması şeklinde ortaya çıkar. Ancak
duruma göre bazen dosyanın işlemden kaldırılması şeklinde de dava atiye
bırakılabilir[22].
Bunun dışında, tarafların sulh olmaları sonucu, davacı davasını atiye terk
ederek takip etmemektedir[23].
Beyanın feragat
olarak nitelendirilmesi de, tek başına feragatin varlığına karine teşkil etmez.
Nitekim Yargıtay 2. HD.’nin bir kararında, “…yeniden dava açabilmek için
süresinden önce ikame ettiğim bu davadan feragat ediyorum” şeklinde beyanın
feragat değil vazgeçme olduğu ifade edilmiştir[24].
2-SULH
Sulh müessesi, daha
önce Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda düzenlenmemiş ve tanımlanmamıştı[25] ancak, HMK ile birlikte
sulh kurumu artık kanunda, kanunun 313. Maddesinde bir kurum olarak yer
almıştır. Anılan maddede sulh, “görülmekte olan bir davada, tarafların
aralarındaki uyuşmazlığı kısmen veya tamamen sona erdirmek amacıyla, mahkeme
huzurunda yapmış oldukları bir sözleşme” olarak tanımlanmıştır.
Mahkeme
huzurunda yapılan sulhu, “görülmekte olan bir davanın taraflarının,
aralarındaki hukuki ilişkiden kaynaklanan uyuşmazlığı yada şüpheli bir durumu
sona erdirmek amacıyla, mahkeme huzurunda karşılıklı fedakarlıkta bulunmak
suretiyle gerçekleştirmiş oldukları bir işlemdir” şeklinde tanımlamak mümkündür[26].
Sulh genelde
kısmi feragati ve kabulü[27] bünyesinde taşımaktadır[28]. Ancak yukarıdaki
tanımdan da anlaşılacağı üzere sulh, feragat (ve kabulden) farklı bir
kavramdır. Aralarındaki temel farklılık, feragat ve kabulün taraflardan sadece
birinin iradesiyle mevcut uyuşmazlığı sona erdirmesine karşılık; sulhde,
tarafların karşılıklı olarak fedakarlık da bulunmak suretiyle, mevcut
uyuşmazlığı sona erdirmeleri söz konusudur[29].
Yani, feragat ve kabul tek taraflı bir hukuki muamele iken; sulh, iki taraflı
borç doğuran akitler grubuna dahil tam karşılıklı bir sözleşmedir[30].
Öte yandan, sulh
ancak tarafların dava konusu üzerinde serbestçe tasarrufta bulanabilecekleri
davalarda mümkündür. Bir başka deyişle, tarafların dava konusu üzerinde
serbestçe tasarruf yetkilerinin bulunmadığı davalarda, sulh ile dava sona
erdirilemez[31]. Oysa, feragatta durum farklıdır.
Tarafların dava konusu üzerinde serbestçe tasarruf yetkilerinin olmadığı
davalarda da, davacı davadan feragat edebilir.
Feragat ile sulh
arasındaki bir diğer farklılık da, şarta bağlı feragat mümkün olmadığı halde,
taraflar, mahkeme önünde şarta bağlı bir sulh sözleşmesi yapabilirler ve böyle
bir sulh ile davanın son bulmasını sağlayabilirler[32].
Feragatle sulhun ortak noktaları ise; her
ikisinin de hukuki nitelik itibariyle çift karakterli bir işlem olması, sulhun
de tek taraflı olarak rucü edilememesi, her ikisinin de vekil tarafından
yapılabilmesi için özel yetkiye ihtiyaç göstermesi(HUMK m.63), her ikisinin de
görülmekte olan davayı sona erdirerek kesin hükmün hukuki sonuçlarını
doğurmasıdır.
Sulh neticesinde
davanın nasıl sonuçlandırılacağı tartışmalıdır. Bir görüşe göre, dava doğrudan
doğruya sulh ile değil ancak mahkemenin sulhu esas almak suretiyle vereceği
hükümle sona erer[33]. Türk hukukundaki
ağırlıktaki diğer görüşe göre ise, sulhun bizzat kendisi davayı sona erdirir;
mahkemenin ayrıca bir karar vermesine gerek yoktur[34]. Dolayısıyla mahkemenin
bu sonucun elde edilebilmesi için, sulhten sonra onu esas alarak ayrıca bir
hüküm vermesine gerek olmayıp, sadece davanın konusuz kaldığını tespit ve
tevsik etmekle yetinmesi gerekir[35]. HMK ile birlikte bu
tartışmaya son verilmek istenmiştir. HMK’nın 315. maddesinde, “Sulh, ilgili
bulunduğu davayı sona erdirir ve kesin hüküm gibi hukuki sonuç doğurur.
Mahkeme, taraflar sulhe göre karar verilmesini isterlerse, sulh sözleşmesine
göre; sulhe göre karar verilmesini istemezlerse, karar verilmesine yer
olmadığına karar verir” şeklinde belirtilmektedir.
B- 6111 SAYILI KANUNUN 3. MADDESİNDE GEÇEN
“DAVALARDAN VAZGEÇME” KAVRAMININ YORUMU
Yapmış olduğumuz
bu açıklamalardan sonra 6111 sayılı kanunun 3. Maddesinin 10. fıkrasında geçen
“vazgeçme” teriminin ne anlama geldiği daha rahat anlaşılabilir. 6111 sayılı
kanunun 3. Maddesinin 10. Fıkrasına göre; “Bu madde hükmünden yararlanılması için madde
kapsamına giren alacaklara karşı dava açılmaması, açılmış davalardan vazgeçilmesi
ve kanun yollarına başvurulmaması şarttır.”. Görüldüğü üzere kanun koyucu
yapmış olduğu düzenleme ile devlet ile vergi mükellefleri arasındaki
uyuşmazlıkları sona erdirmek, vergi barışını sağlamak, vergi tahsilatını
artırmak için vergi mükelleflerinin ihtilaflı vergilerini affetme yoluna gitmiş
ancak bunu mükelleflerin açmış oldukları davalardan vazgeçmesi koşuluna
bağlamıştır. Dolayısıyla Gelir İdaresi Başkanlığının yukarıda zikredilen
iç genelgesinin aksine, 6111 sayılı Yasa da geçen vazgeçme terimini, vergi
mükellefleri ile devlet arasında yapılan bir sulh kapsamında değerlendirmek
gerekir. Bu şekilde 6111 sayılı Yasa
kapsamında, vergi idarelerince, vergilerde %80’e varan, vergi ziyaı cezaları ve
gecikme faizlerinde ise %100 oranında yapılan indirimler karşılığında vergi ihtilafları
karşılıklı sulh olunarak sona erdirilmiştir.
Zira
“sulh görülmekte olan bir davanın taraflarının, karşılıklı anlaşma
(fedakarlık-özveri) ile (yani bir sözleşme ile), dava konusu uyuşmazlığa son
vermeleridir. Genellikle davacı talep sonucunun bir kısmından feragat eder ve
davalı da, davcının talep sonucunun diğer (kalan) kısmını kabul eder ve
böylece(yani kısmi feragat ve kısmi kabul ile) sulh anlaşması meydana gelir”[36].
Nitekim, 6111 sayılı
Yasa çerçevesinde varılan sulh ile vergi idaresi, vergi alacağının büyük bir
kısmının tahsilinden vazgeçmiş; buna karşılık
mükelleflerde kazanmış olduğu davasını temyiz aşamasında takip etmeyerek
vazgeçmişlerdir.
Bilindiği üzere
feragat, kayıtsız ve şartsız olur(HMK md.309). Oysa mükelleflerin davalarından
vazgeçmesi, vergi idarelerinin büyük çapta vergi alacaklarından vazgeçmelerine
bağlanmıştır. Kanunkoyucun amacı da zaten bu şekilde ihtilafları sona
erdirmektir. Hatta bu amaçla bir genelge yayınlayarak bu yasa kapsamından
yararlanan mükelleflerle olan ihtilafların devam ettirilmemesi gerektiği
özellikle belirtilmiştir.
Görüldüğü gibi, teknik
anlamda feragat kurumu burada mevcut olmayıp, her iki tarafın da karşılıklı
olarak kısmi taleplerinden vazgeçildiği sulh durumu söz konusudur. Sulh
durumunda ise, davacı tarafa vekalet ücreti hükmedilmesi ve yargılama
masraflarının davalıya yükletilmesi Yargıtay’ın da müstakar içtihadıdır.
Örneğin, Yargıtay 3.
HD’nin bir kararında, “Bu davaya konu olan
işlerde takip edilen davaların şeklen feragatla sonuçlanması ve o tarafların
talepte bulunmaları nedeniyle mahkemece bir avukatlık ücreti takdir edilip
karşı tarafa yükletilmemişse de, feragatın aslında haktan feragat olmayıp,
davanın iki taraf arasında gerçekleşen sulhun bir şartı olması karşısında
davacılar, bu avukatlık ücretini de Avukatlık Kanununun 164. maddesinin son
fıkrası uyarınca istemekte haklıdır. O halde mahkemece yapılacak iş
kavuşturulan sulhle biten dava taraflarının defter tutmakla yükümlü tacir
bulundukları ve protokol hükümleri de gözetilerek bu konuda gerekli inceleme
yapılıp onların ne miktar üzerinden sulh oldukları tesbit edildikten sonra bu
sulh mahkeme karşısında gerçekleşmiş olsaydı neye hükmedilecek idiyse bu miktar
üzerinden asgari tarife uyarınca takdir edilip hasma yükletilecek olan
avukatlık ücretine de hükmedilmesi gerekir[37]” şeklinde hükme yer
verilmiştir.
Görüldüğü üzere,
sulh durumunda, tarafların bir takım haklarından vazgeçmelerinin şeklen feragat
olduğu; bu durumun ise aslında haktan feragat olmayıp, davanın iki taraf
arasında gerçekleşen sulhun bir şartı olduğu açıkça ifade edilmiştir.
Yargıtay’a göre tarafların gerçek iradelerine bakılması gerekir. Yani
tarafların mahkemeye yönelttikleri kabul veya feragat beyanları şayet daha önce
yapmış oldukları sulh neticesinde ise bu kabul ve feragat beyanlarının sulh
şeklinde yorumlanması gerekmektedir. Örneğin bir kararında Yargıtay, “…her ne
kadar belgenin sonunda ve mahkemede yapılan duruşmadaki açıklamada davadan
feragat edildiği belirtilmekte ise de, İş mahkemesinde yapılan anlaşma gerçekte
feragat veya kabul değil, sulhdür.”[38].
Aynı şekilde gene bir başka kararında Yargıtay, “…Davalı Lami ve hasmı
arasındaki dava nedeniyle feragat sebebiyle reddedilmiş ise de, gerçekte Lami
hasmından haricen 6.000 lira almak suretiyle sulh olmu ve 2.6.1975 günlü
sulhname ile de hasmı hakkındaki davadan feragat etmiştir. Sulh, dava edilenin
bu kısmının davacı Lami’ye ödenmesi suretiyle yapılmıştır. Bu şekilde noterlikte tespit olunan sulhten
sonra davacı Lami hakim önünde davasından vazgeçmiştir. O halde ortada bir sulh
vardır…”[39].
Yine Yargıtay
Hukuk Genel Kurulu’nun emsal nitelikteki bir kararında, “Avukatlık Kanununun 164. maddesinin son
fıkrası hükmüne göre avukatla iş sahibi arasında sözleşme bulunmayan hallerde
Tarifeye dayanılarak karşı tarafa yükletilecek avukatlık ücreti de avukata
aittir. Aynı Kanunun sulh ile sonuçlanan işlerde her iki tarafın da avukat
ücretlerinden müteselsil borçlu sayılacaklarına dair ilkenin yalnız avukatın takip
ettiği işten ötürü iş sahibinin isteyeceği vekâlet ücreti hakkında değil, aynı
zamanda tarife uyarınca hasma yükletilecek avukatlık ücretinde de uygulanması
gerekmektedir. Bu davaya konu olan işte takip edilen davanın şeklen feragatle
sonuçlanması nedeniyle mahkemece bir avukatlık ücreti takdir edilip hasma
yükletilmemiş ise de bu feragatin aslında sulhun bir şartı olması karşısında
davacılar bu avukatlık ücretini de istemekte haklıdırlar”.[40]
denilmektedir.
Yargıtay
kararlarına göre taraflar arasındaki asıl iradeye bakılması gerektiği
anlaşılmaktadır. Davacının davasından vazgeçmesi veya davalının davayı kabul
etmesi eğer aralarında yapmış oldukları bir sulhe dayanıyorsa davanın sulh
nedeniyle sona erdiğinin tespiti gerekir. Elbetteki bu sulh anlaşmasının
kanıtlanması gerekir. 6111 yasada ise bu durum gayet açıktır. Taraflar önce bu
yasa doğrultusunda bir uzlaşmaya varmakta, daha sonra bu uzlaşma doğrultusunda
da davacılar davalarından vazgeçmektedirler. Böylece kanunun istediği şekilde
ihtilaflar bir an önce sonlandırılabilmektedir.
III- YARGILAMA GİDERLERİ
A-DAVADAN FERAGAT VE SULHUN YARGILAMA GİDERLERİN AÇISINDAN
KARŞILAŞTIRILMASI
6111
sayılı yasa kapsamından yararlanarak davalarından vazgeçen mükelleflerin
yargılama neticesinde oluşan yargılama masraflarından sorumlu tutulup
tutulamayacağı önem arz etmektedir. Belirttiğimiz üzere bize göre burada
taraflar arasında bir feragat değil sulh anlaşması yapılmaktadır. Mükellefler
açmış oldukları davalarda haklı olduklarını düşenseler bile sırf kanunun
kendilerine vermiş olduğu haktan yararlanmak için davalarından vazgeçmişlerdir.
Bu vazgeçmenin feragat olarak yorumlanması özellikle yargılama giderleri
açısından büyük haksızlıklara neden olacaktır. Çünkü feragat veya sulh olarak
yorumlanmasına göre yargılama giderleri arasında farklılık olmaktadır. Oysaki
burada olan durum sulh nedeni ile davanın konusuz kalmasıdır. Çünkü dava açan
taraf haklı olduğunu düşünse bile ihtilafın bir an önce sonlanmasını ve kanunun
kendisine tanıdığı haktan yararlanmak istemektedir. Ancak bunun için kanuni
şart olan davasından vazgeçmesi istenmiştir.
Bilindiği
üzere yargılama giderlerinden kimin sorumlu tutulacağına ilişkin en temel ilke
yargılama giderlerinin haksız tarafa yükletilmesidir(HUMK 417, HMK. 326). Ancak
davadan feragat halinde davadan feragat edenin yargılama giderlerinden bu arada
da vekalet ücretinden sorumlu tutulması normaldir. Çünkü feragatte, davacı
aleyhine karar verilir. Dolayısıyla davasından feragat eden taraf, “davada
aleyhine hüküm verilmiş gibi yargılama giderlerini ödemeye mahkum edilir”(HMK
Md: 312)[41].
Davadan
feragat halinde yargılama giderlerine kimin katlanacağına ilişkin HMK’nın 312’inci
maddesinin ikinci fıkrasında yeni bir hüküm getirilmiştir. Buna göre “davalı,
davanın açılmasına kendi hal ve davranışlarıyla sebebiyet vermemiş ve
yargılamanın ilk duruşmasında da davacının talep sonucunu kabul etmiş ise
yargılama giderlerine ödemeye mahkum edilemez”. Böylece uygulamada ortaya çıkan
tereddütler bir nebze olsun giderilerek, davadan feragat edenin davanın
açılmasına sebebiyet vermemesi ve ilk duruşmada da davadan feragat etmesi
halinde yargılama giderlerine mahkûm edilmeyeceği hükmü getirilmiştir. Böylece
daha önce yalnızca davayı kabul için getirilen hüküm artık davadan feragat
içinde uygulanabilir hale gelmiştir. Ancak burada ilk duruşmanın ancak HMK ile
yeni getirilen ön inceleme aşamasından sonra gerçekleşeceğini de göz ardı
etmemek gerekir.
Oysa,
sulh ile sonuçlanan davalarda masraflar çoğu zaman ikinci derecede önemi haiz
bir mesele sayıldığından, taraflar bunun üzerinde anlaşmaya lüzum görmezler.
Özellikle bir kanun hükmü nedeniyle, o kanun hükmümden yararlanmak için,
kendisinden haklı olduğunu düşündüğü davasından vazgeçmesi istenen tarafın,
öncelikle idare ile anlaştıktan sonra, davasından vazgeçmesi halinde bütün
yargılama giderlerinin, davadan feragat şeklinde yorumlanarak davacı tarafa
yükletilmesi büyük haksızlıklara sebebiyet verir.
Sulh
ile sonuçlanan davalarda taraflar normal olarak yargılama masrafları üzerinde
de bir anlaşmaya varacaklardır. Mahkemede bu anlaşma neticesinde kararını
verecektir. Ancak tarafların masraflar üzerinde bir anlaşmaya varamamaları veya
bu konuda anlaşmak istememeleri halinde, esas uyuşmazlık sulhen halledilmiş
olacak, fakat masraflar üzerinde mahkemenin karar vermesi gerekecektir[42].
Genel kural belirttiğimiz üzere masrafların dava sonunda haksız çıkan tarafa
yükletilmesidir. Dolayısıyla sulh sözleşmesine
göre karar verildiğinde, sözleşmede yargılama giderlerine ilişkin bir anlaşma
mevcutsa ona göre, tarafların bu konuda bir talebi mevcut değilse, karar
verilmesine yer olmadığına karar verilerek dava açıldığı
sırada, hangi taraf haksız ise, o taraf yargılama giderlerine (vekalet ücretine
de) mahkum edilir[43].
Davanın konusuz
kalması halinde, mahkemenin, yargılamaya devam edip, dava açıldığı sırada,
hangi taraf haksız ise, o tarafı yargılama giderlerine (vekalet ücretine de)
mahkum etmesi gerekir[44].
Nitekim Yargıtay’ın
da içtihatları bu yöndedir:
“Yargılama devam ederken
dava konusuz kalmış ise "dava hakkında karar verilmesine yer
olmadığına" karar verilmesi gerekir. Yerel mahkemece yazılı şekilde
davanın reddedilmesine karar verilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Öte yandan
davanın konusuz kalması halinde, mahkemenin, dava açıldığı zaman hangi tarafın
haksız olduğunu tespit edip o tarafı yargılama giderlerine mahkum etmesi
gerekir. Somut olayda, davacı dava açılmasına sebebiyet vermediğinden başka bir
anlatımla dava açmakta haklı olduğundan davacı aleyhine yargılama giderlerine
hükmedilmesi hatalıdır[45]”.
Yine başka kararında
Yargıtay davanın konusuz kalması halinde yargılama giderleri açısından davaya
devam edilerek haksız çıkan tarafın belirlenmesi gerektiğine hükmetmiştir.
“Dava açıldıktan sonra
yargılama sırasında, 4757 sayılı yasa gereğince taraflar arasında 18.6.2002
tarihinde yeni bir kira sözleşmesi yapılmış olup, bu nedenle mahkemece davanın
konusuz kalması nedeniyle hüküm tesisine yer olmadığına, karar verilmiştir. Ancak
mahkeme, davalının davayı kabul ettiği gerekçesiyle, davacı yararına vekalet
ücretine hükmettiği gibi yargılama giderlerinin de davalıdan tahsiline karar
vermiştir. Oysa davalı, davayı kabul etmemiş, 4757 sayılı yasanın getirdiği
düzenleme ile taraflar arasındaki uyuşmazlık sona erdirilmiş ve dava konusuz
kalmıştır. Bu durumda mahkemece yargılama giderleri ile vekalet ücretinden
kimin sorumlu olacağının tesbiti için 4757 sayılı yasa çıkmamış olsa idi dava
açıldığı tarihte hangi tarafın haksız olduğu belirlenmeli ve yargılama
giderlerinden onun sorumlu olduğuna karar verilmelidir[46]”
“Dosya
içindeki bilgi ve belgelerden; dava konusu ana taşınmazın onaylı mimari
projesinde duvar olarak gözüken bölümüne davalıların camekanlı kapı açtıkları
ve bu durumun davacı tarafından görülmesi üzerine projesine uygun eski hale
getirme davasını açtığı, yargılama devam ederken davalıların Nevşehir
Belediyesi İmar İşleri Müdürlüğünün uyarısı üzerine sözkonusu projeye
aykırılığı eski hale getirdikleri ve böylece davanın konusuz kaldığı, mahkemece
de bu husus saptandığı halde davalıların dava konusu taşınmaza ait projeye
aykırılık teşkil edecek haksız müdahalelerinin olmadığı ve davaya sebebiyet
vermedikleri gerekçesiyle davanın reddine, yargılama giderlerinin davacı
üzerinde bırakılmasına karar verildiği anlaşılmıştır. Yargıtay uygulamalarında
ana taşınmazın ortak yerlerinde projeye aykırı olarak yapılmış olan tesis ve
değişikliklerin binanın ilk yapıldığı sırada veya önceki malikleri tarafından
gerçekleştirilmiş olması halinde tüm aykırılıkların daha sonraki malikler
lehine herhangi bir hak bahşetmeyeceği kabul edilmektedir. Böylece her kat
maliki sözkonusu aykırılığın giderilmesini ve eski hale getirmeyi istemek hak
ve yetkisine sahiptir. Bu durum karşısında yargılama sırasında dava konusu
edilen aykırılığın onaylı mimari projesine uygun hale getirilmesi, davalıların
davaya sebebiyet verdikleri gerçeğini ortadan kaldırmaz. Açıklanan nedenlerle
mahkemece dava konusuz kaldığından bir karar verilmesine yer olmadığına, ücreti
vekalet ile yargılama giderlerinin davalılara yükletilmesine karar verilmesi
gerekirken, yukarıda açıklanan gerekçe ile davanın reddine karar verilmiş
olmasının yanlışlığına değinilerek kararın bozulması gerekirken onandığı bu kez
yapılan incelemeden anlaşıldığından, davacı vekilinin karar düzeltme isteminin
kabulüne[47]” şeklinde kararlar verilmiştir.
6111 sayılı Yasa’dan önce, vergi mükelleflerinin
davasının kabul ile sonuçlanması; ancak temyiz aşamasında yürürlüğe giren vergi
barışı niteliğindeki bu Yasa’dan yararlanılması sonucunda, dava konusu vergi
%80 indirimle ödenmesi suretiyle dava konusuz kalmaktadır. Yargıtay
içtihatlarından da görüleceği üzere, davanın konusuz kalması durumunda, dava
açıldığı sırada, hangi taraf haksız ise, o tarafın yargılama giderlerine
(vekalet ücretine de) mahkum edilmesi hem adalet hem de Yasa gereğidir.
B-DAVA AÇILMASINDAN SONRA BİR KANUN HÜKMÜ VEYA
YARGI KARARI İLE DAVANIN KONUSUZ KALMASI DURUMUNDA OLUŞAN YARGILAMA GİDERLERİ
Davanın
açılmasından sonra davacının hukuki yararı veya davanın konusu ortadan kalkarsa
dava konusuz kalır[48].
Örneğin bir boşanma davasında eşlerden birisi ölürse veya alacak davasında,
davalı dava konusu borcunu öderse, tahliye davası devam ederken, davalı
kiralananı tahliye ederse, veya patent hakkının ihlali davasında patentin iptal
edilmesinden sonra, iflasta sıra cetveline ilişkin davanın, iflasın
kaldırılmasından[49]
sonra dava konusuz kalır[50].
Aynı şekilde
dava, çıkan yeni bir kanun veya Anayasa Mahkemesinin iptal kararı nedeniyle de
konusuz kalabilir[51].
Bu konuda birçok örnek verilebilir. Örneğin davacı idarenin açmış olduğu,
kamulaştırma bedelinin davalı tarafından verilen vergi beyannamesindeki vergi
değerine indirilmesi davası, davanın dayanağı olan Anayasa’nın 382’inci
maddesinin 2 ve 3’üncü fıkralarının Anayasa mahkemesince iptali üzerine konusuz
kalmıştır[52].
Aynı şekilde babalık (nafaka ve tazminat) davası devam ederken 1826 sayılı
Kanun gereğince çocuk babasının üzerine kaydedilmiş ve böylece çocuk yönünden
dava konusu kalmamıştır[53]. Bir başka kararda yine, davacı idarenin açmış
olduğu, askeri eşyanın yitirilmesinden doğan tazminat davası, söz konusu Hazine
zararının 1803 sayılı Af Kanunu kapsamına girmesi yüzünden konusuz kalmıştır[54].
Bir başka kararda yine çıkan bir kanun neticesinde davanın konusuz kaldığına
karar verilmesi gerektiği karar verilmesi gerektiği belirtilmiştir. Buna göre
davacı idarenin açmış olduğu, haksız ödenen şeref aylıklarının geri alınmasına
ilişkin “dava görülmekte iken yürürlüğe giren 1803 sayılı Af Kanunun 16.
Maddesinde ödenmiş şeref aylıklarının geri alınmayacağının buyrulmuş olması
karşısında davanın konusu kalmamıştır” şeklinde hüküm verilmiştir[55].
Davanın konusuz kalması halinde nasıl bir
karar verileceği konusunda usul kanununda bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak
davanın konusuz kalması halinde mahkeme bir hüküm vermeyecek, sadece kararında
davanın konusuz kaldığını belirterek davaya son verecektir.
Ancak bu
durumda mahkemenin yargılama giderleri hakkında bir karar vermesi gerekecektir.
Bu konuda davanın açılmasında kim haksız ise, davaya devam edilseydi kimin
aleyhine karar verilecek idiyse, yargılama giderlerine de o kişinin mahkûm
edilmesi gerekir. Bu nedenle mahkemenin, davanın konusuz kalması halinde
yargılamaya devam ederek, haksız olan tarafı tespit ettikten ve yargılama giderlerine
mahkum ettikten sonra davanın konusuz kaldığını bildirerek davaya son vermesi
gerekir[56].
Ancak
Yargıtay davanın yeni bir kanun hükmü çıkması sebebiyle konusuz kalması halinde
yargılama giderleri açısından kimin haklı çıkacağının dahi araştırmadan davacı
aleyhine vekâlet ücreti hükmedilmeyeceğine karar vermiştir[57].
Burada davacının sıfatı önemli değildir. Davacı duruma göre bazen idare bazen
de özel hukuk kişisi olabilmektedir. Önemli olan husus, davacı aleyhine,
yargılama giderlerinden vekâlet ücretine hükmedilmemesidir. Bunun sebebi davacının sonradan çıkan bir
kanun hükmü nedeniyle davanın konusuz kalmasından dolayı peşinen haksız
sayılamayacağı bu nedenle de aleyhine yargılama giderlerine
hükmedilemeyeceğinin düşünülmesidir. Gerçekten de davacı, mevcut kanuni
duruma göre, haklı olduğu düşüncesi ile dava açmakta ancak sonradan çıkan kanun
nedeni ile dava konusuz kalmaktadır.
Davanın konusuz kalmasından sonra ayrıca davacı aleyhine, sanki davacı haksız
çıkmış gibi, aleyhine vekalet ücretinin hükmedilmesi haksız olurdu.
Nitekim Yargıtay’ın konuyu işaret ettiği bir
kararında, “Davacı, davalı tarafından düzenlenen
doğalgaz faturalarında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın 1995/1 sayılı
tebliğinde öngörülen üst sınırın aşıldığını ve bu şekilde fazla para alındığını
ileri sürerek, geri alma isteminde bulunmuş ve böylece istemini anılan Bakanlık
tebliğine dayandırmıştır. Davanın açıldığı 24.10.1996 tarihinde söz konusu
tebliğin yürürlükte bulunduğu ve bu tebliğin davalıyı doğalgaz satış fıyatlarını
belirlemede belirli bir sınırlamaya tabi tuttuğu açıktır. Yargılama devam
ederken, söz konusu tebliğ, Danıştay 10. Dairesi'nin 16.3.1998 tarih,
1995/5447-1998/1162 sayılı kararıyla iptal edilmiş ve iptal kararı
kesinleşmiştir. Danıştay ve İdare Mahkemelerince bir idari işlemin iptali
hakkında tesis edilen hükmün o işlemi geriye yürürlü olarak ortadan kaldırması
ve yürürlük tarihinden itibaren hukuk aleminden silmesi karşısında mahkemenin
bozmaya uymak ve bu gerekçeyi göstermek suretiyle geri alma istemini reddetmiş
olması doğrudur. Ne var ki mahkemece davanın reddine ilişkin kararda davalının
yaptığı yargılama giderleri davacıya yüklendiği gibi, davalı yararına avukatlık
ücretine de hükmedilmiştir. Hemen belirtilmelidir ki; dava tarihi itibariyle söz
konusu Bakanlık tebliğinin yürürlükte bulunması ve davanın sonradan verilen bir
iptal kararı nedenine dayalı olarak reddedilmiş olması karşısında, davacının
yargılama giderlerine ve bu meyanda avukatlık ücretine mahkum edilmesine
hukuken olanak yoktur. Çünkü davanın taraflarından birinin, diğer tarafça
yapılan yargılama giderini ödemekle yükümlü tutulabilmesi, ancak o giderin
yapılmasına haksız olarak sebebiyet vermiş olması halinde mümkündür. Davacı, dava tarihi itibariyle yürürlükte
bulunan bir tebliğe dayanarak geri alma isteminde bulunduğuna göre, sonradan bu
tebliğin iptal edilmesi nedeniyle, davanın reddi durumunda yargılama
giderlerine ve vekalet ücretine mahkum edilemez[58]” denilmektedir.
Bu sefer idarenin davacı
olduğu bir başka kararda da gene Yargıtay davalı yararına vekalet ücreti
hükmedilmeyeceğine karar vermiştir. “Davacı idarenin açmış olduğu,
kamulaştırma bedelinin davalı tarafından verilen vergi beyannamesindeki vergi
değerine indirilmesi davası sırasında, davanın dayanağı olan Anayasanın 38.
Maddesinin 2. ve 3. Fıkralarının Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiş
olması karşısında bu davanın hukuki dayanaktan yoksun kaldığı cihetle davanın
reddinde bu bakımlardan ve sonucu itibariyle bir isabetsizlik görülmemiştir. Ancak,
sonradan hâsıl olan bu hukuki duruma göre davanın reddinden dolayı davacı
idareye vekâlet ücreti yükletilemez”[59].
Bu örnekleri çoğaltmak
mümkündür[60]. Ancak Yargıtay
kararlarından anlaşılmaktadır ki Yargıtay yeni bir kanun hükmü çıkması
sebebiyle davanın konusuz kalmasından dolayı davacı taraf aleyhine vekalet
ücretine hükmetmemektedir. Bunun gerekçesi basittir. Yargıtay’a göre davacı mevcut hukuki duruma
göre dava açarak haklı olduğunu iddia etmektedir. Esas davayı kaybetmediği
halde sırf yeni bir hukuk durum nedeniyle davanın konusuz kalmasından dolayı
sanki davayı kaybetmiş gibi aleyhine vekalet ücreti hükmedilmesini adalete
uygun bulmamıştır. Burada davacının sıfatı önemli değildir. Davacı idare veya
özel hukuk kişisi olabilir. Ancak kimse kaybetmediği bir davadan dolayı,
peşinen kaybetmiş kabul edilerek, vekalet ücretine mahkum edilmemesi doğru bir
yaklaşımdır.
Doktrinde Kuru, bu
kararları eleştirmiştir. Ona göre, yeni bir kanun hükmü (veya Anayasa Mahkemesi
kararı) nedeniyle davanın konusuz kalması halinde de, mahkemenin yargılama
giderleri bakımından davaya devam ederek, dava açıldığı anda hangi tarafın
haksız olduğunu tespit etmesi ve yargılama giderlerin o tarafa yükletmesi
gerekir. Dolayısıyla davayı konusuz hale getiren kanun (veya Anayasa Mahkemesi
kararı) çıkmasa idi, davayı hangi taraf kaybedecek ise, yargılama giderlerinin
(ve bu arada vekalet ücretinin) de o tarafa yükletilmesi gerekir[61]. Yargıtay’da bir
kararında bu şekilde karar vermiş ve yargılama giderleri açısından kimin haklı
olup olmadığının eski kanun hükmüne göre karar verilmesi gerektiğini
söylemiştir. İlgili karar şu şekildedir: “Dava, şeref aylığının geri alınmasına
ilişkin olup, evvelce mahkeme davayı reddetmiş, Yargıtay 4 HD. geri alma kararı
verilmek üzere hükmü bozmuş bozmaya uyularak duruşma yapılmış, yargılama
sırasında 1803 sayılı Af Kanunu yürürlüğe girdiği için konusu ortadan kalkmış
olan dava reddedilmiştir. –Uyuşmazlıklar dava açıldığı tarihteki şartlara göre
çözülür. Yukarıda açıklandığı gibi dava açıldığı güne göre Hazine dava açmakta
haklıdır. Sonradan yürürlüğe giren kanun bu haklılığı ortadan kaldırmaz. O
halde (davacı) Hazine yararına vekâlet ücreti takdir edilmesi ve Hazinenin
yargılama giderinin davalıya yükletilmesi gerekir”[62].
Sonuç olarak önemli olan
yargılama giderlerinde temel prensipten ayrılmamaktadır. Yargılama
giderlerindeki temel prensip ise, yargılama giderlerinin haksız çıkan tarafa
yükletileceğidir. Bir davanın konusuz kalması kanunun yeni bir hükmü sebebiyet
vermiş ise, bu durumda davacı aleyhine peşinen vekalet ücreti
hükmedilmemelidir. Ya dava bu şekilde davacı aleyhine vekalet ücretine
hükmedilmeden bırakılmalı ve davanın konusuz kalması sebebiyle davaya son
verilmeli yahut haklı tarafın belirlenerek haksız çıkan tarafa yargılama
giderleri hükmedilmelidir.
IV- 6111 SAYILI YASA VE 1 SERİ NOLU 6111 SAYILI YASA GENEL
TEBLİĞİ KARŞISINDA GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞININ İÇ GENELGESİ
6111 sayılı Yasa’da, bu Yasa’dan yararlanmak için
ihtilafların devam ettirilmemesi ön şart olarak belirlenmiştir.
Yine anılan Yasa uyarınca ihdas edilen 1 Seri Nolu
Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması Hakkında 6111 Sayılı Kanun Genel
Tebliğinde, davacı ve davalıyı da bağlayacak şekilde, ihtilafların devam
ettirilmemesi bir ön şart olarak belirlenmiştir.
Nitekim söz konusu Genel Tebliğ’in “Madde Hükmünden
Yararlanmanın Diğer Şartları” adlı D maddesinin devamında “Diğer Hususlar”
başlıklı E maddesinin 1. fıkrasında, “Mükelleflerce Kanun hükümlerinden
yararlanılmak üzere davadan vazgeçilmesi halinde idarece de ihtilaflar
sürdürülmeyecektir”, 2. fıkrasında, “Kanun hükümlerinden yararlanmak üzere
başvuruda bulunan ve açtıkları davalarından vazgeçen borçluların bu
ihtilaflarıyla ilgili olarak Kanunun yayımlandığı tarihten sonra tebliğ edilen
yargı kararları uyarınca işlem yapılmayacak ve bu kararlar ile idare aleyhine
hükmedilmiş yargılama giderleri ve vekalet ücreti bulunması halinde bu tutarlar
idareden talep edilmeyecektir. Aynı şekilde, Kanunun yayımlandığı tarihten
sonra tebliğ edilen kararlar üzerine işlem yapılmayacağından, idare lehine
hükmedilmiş yargılama giderleri ve vekalet ücreti de borçludan talep
edilmeyecektir” ve yine 5. fıkrada, “Kanunun yayımlandığı tarih itibariyle
vergi mahkemelerince tarhiyata ilişkin olarak verilmiş bulunan kararlara karşı,
mükelleflerce kanun yollarına başvurulmayıp idarece başvurulduğu hallerde,
mükelleflerin bu Kanundan yararlanmak üzere yazılı başvuruda bulunmaları
üzerine, idarece sürdürülen ihtilaflardan vazgeçilecektir.” şeklinde amir
hükümlerden anlaşılacağı üzere, mükelleflerin Yasa’dan yararlanması durumunda,
vergi idaresinin de ihtilaflardan vazgeçmesi şarttır.
V- SONUÇ
Kısmi bir af
yasası niteliğinde olan 6111 sayılı Yasa’nın,
vergi adaleti açısından birçok eleştiriye tabi tutulması mümkündür.
Ancak vergi idaresi ile vergi mükellefi arasında, vergi borçları konusunda,
belirli şartlar çerçevesinde, bir uzlaşı sağladığı da bir gerçektir.
Ayrıca, % 75[63] oranında vergi mükellefi
lehine sonuçlanan vergi ihtilaflarının da, sona erdirilmesi sebebiyle vergi
yargısının yükünü hafiflettiği ve devletin vergi tahsilatını hızlandırarak
arttırdığı yadsınamaz bir gerçektir.
Vergi
yükümlülerinin, yapılan tarhiyatlar sonucunda, vergi mahkemelerinde açmış
oldukları davaları kazanmalarına rağmen, tarh edilen vergilerin %80’nin,
gecikme faizinin ve vergi ziyaı cezalarının ise tamamının tahsilinden
vazgeçilmesi şartıyla, davalarından vazgeçmeleri, her iki tarafında karşılıklı
haklarından vazgeçmeleri sonucunu doğuran bir sulh anlaşmasının sonucudur.
Yoksa vergi yükümlülerinin tek taraflı, şartsız, kayıtsız bir feragati mevcut
değildir. Dolayısıyla, 6111 sayılı Yasa kapsamında yapılan işleminin feragat
olarak nitelendirilmesinin mümkün değildir. Tarafların sulh olarak, davanın
konusuz kaldığına hüküm verilmesi gerekir. Danıştay’ın “Davanın konusuz kalması
nedeniyle karar verilmesine yer olmadığına” ilişkin karar vermesi ve yargılama
masrafları konusunda yeniden bir karar vermemesi hukuka uygundur. Eğer
yargılama giderleri konusunda bir karar verilecek ise, yargılama giderlerindeki
temel prensip göz önünde bulundurulmalıdır. Yani haksız çıkan tarafın
belirlenerek, haksız çıkan tarafa yargılama giderlerinin yükletilmesi gerekir.
Dolayısıyla 6111 sayılı kanundan yararlanmak isteyen bir vergi mükellefinin,
davalı idare ile çıkan kanun doğrultusunda sulh olmasından sonra, davacının
davasından vazgeçmesini feragat olarak yorumlaması hem kanunun amacına, hem
hukukun temel ilkelerine hem de MK 2’de ifadesini bulan ve hukukun tümü için
geçerli olan dürüstlük ilkesine aykırıdır[64].
KAYNAKÇA
Akyol-Aslan,
Leyla: Davadan Feragat, Ankara 2010.
Alangoya,
Yavuz, Yıldırım, M., Kamil., Deren-Yıldırım Nevhis: Medeni Usul
Hukuku Esasları, İstanbul 2006.
Albayrak, Hakan: İflasın Kaldırılması, Ankara
2007.
Aldemir, Hüsnü,
Hukuk Davalarında Yargılama Giderleri,
2. Baskı, Seçkin Yay., Ankara 2009.
Ansay, Sabri
Şakir: Hukuk Yargılama Usulleri, Ankara 1960.
Arslan Ramazan: Medeni Usul Hukukunda
Dürüstlük Kuralı, Ankara 1989.
Bilge, Necip/Önen, Ergun: Medeni Yargılama Hukuku Dersleri, Ankara 1978.
Buz, Vedat: Medeni
Hukukta Yenilik Doğuran Haklar, Ankara 2005.
Ermenek,
İbrahim, Medeni Usul Hukukunda Davayı Kabul, Ankara 2009.
Kızılot, Şükrü, Zuhal, Kızılot:
Vergi İhtilafları ve Çözüm Yolları, Güncellenmiş
19. Baskı, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara 2011.
Kuru, Baki : Hukuk Muhakemeleri Usulü C.
IV, B. 6., İstanbul 2001.
Kuru, Baki/ Arslan, Ramazan/ Yılmaz, Ejder: Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, Ankara 2010,
Kuru, Baki: Hukuk Muhakemleri Usulü,
C.III, İstanbul 2001.
Musielak
Hans-Joachim: Grundkurs ZPO, 9.Auf. München 2007.
Önen Ergun : Medeni
Yargılama Hukukunda Sulh, Ankara 1972
Pekcanıtez
Hakan / Atalay Oğuz / Özekes Muhammet: Medeni Usul Hukuku, Ankara 2011.
Tanrıver, Süha: Mahkeme Huzurunda Yapılan
Sulhlar (Makalelerim I, 1985-2005, Ankara 2005, s. 35-52).
Tanrıverdi,
Süha: İlamlı İcra Takibinin Dayanakları ve İcranın İadesi, Ankara 1996.
Üstündağ,
Saim: Medeni Yargılama Hukuku, İstanbul 2000.
Vasfi, Raşid
Seviğ: Mukavelelerin Tasnifi ve B.K. Dışında Bırakılmış Olan Mukaveleler ve
Bilhassa Sulh Mukavelesi, AÜHFD, 1949/2-4.
(DİĞER KAYNAKLAR)
_________________ RG: 04.02.2011, 27836
_______________ Kazancı Bilişim Yayınları İçtihat Bankası
[1]
RG: 25.02.2011, 27857 (Mükerrer).
[2] MADDE 3- (1)
Bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla ilk derece yargı mercileri nezdinde
dava açılmış ya da dava açma süresi henüz geçmemiş olan ikmalen, resen veya
idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin
tahakkuklarda; vergilerin/gümrük vergilerinin % 50'si ile bu tutara ilişkin
faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine bu Kanunun yayımlandığı tarihe kadar
TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; bu Kanunda
belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla vergilerin/gümrük
vergilerinin % 50'si, faiz, gecikme faizi, gecikme zammı ve asla bağlı olarak
kesilen vergi cezaları/idari para cezaları ile bu cezalara bağlı gecikme
zamlarının tamamının tahsilinden vazgeçilir. Bu Kanunun yayımlandığı tarih
itibarıyla gümrük vergilerine ilişkin gümrük yükümlülüğü doğmuş ve idari itiraz
süresi geçmemiş veya idari itiraz mercilerine intikal etmiş bulunan tahakkuklar
hakkında da bu fıkra hükmü uygulanır.
(2) Bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla
bölge idare mahkemeleri veya Danıştay nezdinde ilgisine göre itiraz veya temyiz
süreleri geçmemiş ya da itiraz veya temyiz yoluna başvurulmuş ya da karar
düzeltme talep süresi geçmemiş veya karar düzeltme yoluna başvurulmuş olan
ikmalen, resen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine
ilişkin tahakkuklarda, bu maddeye göre ödenecek alacak asıllarının tespitinde,
bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla tarhiyatın/tahakkukun bulunduğu en son
safhadaki tutar esas alınır. Bu Kanunun yayımlandığı tarihten önce verilmiş en
son kararın;
a) Terkine ilişkin karar olması halinde, ilk
tarhiyata/tahakkuka esas alınan vergilerin/gümrük vergilerinin % 20'si ile bu
tutara ilişkin faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine bu Kanunun
yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak
hesaplanacak tutarın; bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi
şartıyla, verginin/gümrük vergilerinin kalan % 80'inin, faiz, gecikme faizi, gecikme
zammı ve alacak aslına bağlı olarak kesilen vergi cezaları/idari para cezaları
ile bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamının,
b) Tasdik veya tadilen tasdike ilişkin karar
olması halinde, tasdik edilen vergilerin/gümrük vergilerinin tamamı ile bu
tutara ilişkin faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine bu Kanunun
yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak
hesaplanacak tutarın; bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi
şartıyla, faiz, gecikme faizi, gecikme zammı ve alacak aslına bağlı olarak
kesilen vergi cezaları/idari para cezaları ile bu cezalara bağlı gecikme
zamlarının tamamının,
tahsilinden vazgeçilir. Ancak, verilen en
son kararın bozma kararı olması halinde birinci fıkra hükmü, kısmen onama
kısmen bozma kararı olması halinde ise onanan kısım için bu fıkranın (b) bendi,
bozulan kısım için birinci fıkra hükmü uygulanır.
(3) Bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla
sadece vergi cezalarına/gümrük yükümlülüğüyle ilgili idari para cezalarına
ilişkin dava açılmış olması halinde;
a) Asla bağlı cezaların, verginin/gümrük
vergilerinin bu Kanunun yayımlandığı tarihten önce ödenmiş olması veya 2 nci maddeye
ilişkin olarak bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi şartıyla,
tamamının ve bunlara bağlı gecikme zamlarının,
b) Asla bağlı olmaksızın kesilen vergi
cezalarından/gümrük yükümlülüğüyle ilgili idari para cezalarından bu maddenin
birinci fıkrasında belirtilen safhada olanlarda cezanın
% 25'inin, ikinci fıkrasının; (a) bendinde
belirtilen safhada olanlarda cezanın % 10'unun, (b) bendinde belirtilen safhada
bulunanlarda tasdik edilen ceza tutarının % 25'inin, bu Kanunda belirtilen süre
ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla kalan cezaların,
tahsilinden vazgeçilir. Bu fıkranın (b)
bendi hükmü tarh edilen vergi ile birlikte dava konusu edilen asla bağlı
olmaksızın kesilen vergi cezaları için de uygulanır.
(4) Bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla
üçüncü fıkra kapsamı dışında kalan ve bu Kanunun 1 inci maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendi kapsamına giren idari para cezalarına ilişkin idari
yaptırım kararlarına karşı dava açma süresi geçmemiş veya dava açılmış olması
halinde; kesilen idari para cezalarından ilk derece yargı merciinde ihtilaflı
olanlarda cezanın % 50'si, ilk derece yargı merciinin cezayı kaldırdığı ancak
itiraz veya temyiz merciinde yargılamanın devam ettiği safhada olanlarda
cezanın % 20'si, ilk derece yargı merciinin kısmen veya tamamen onayladığı
cezalarda onaylanan kısmın % 50'si ile bu tutara faiz, gecikme faizi, gecikme
zammı gibi fer'i amme alacakları yerine, bu Kanunun yayımlandığı tarihe kadar
TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; bu Kanunda
belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla kalan cezalar ile bu
cezalara bağlı fer'i alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilir.
(5) Bu Kanunun kapsadığı dönemlere ilişkin
olarak bu Kanunun yayımlandığı tarihten önce pişmanlık talebi ile verilip,
ödeme yönünden şartların ihlal edildiği beyannameler ile kendiliğinden verilen
beyannameler için kesilen ve bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla dava açma
süresi geçmemiş olan vergi cezaları için üçüncü fıkra hükmü uygulanır.
(6) Bu Kanunun kapsadığı dönemlere ilişkin
olarak iştirak, teşvik ve yardım fiilleri nedeniyle kesilen vergi cezalarında,
cezaya muhatap olanlar bu madde hükmünden üçüncü fıkranın (b) bendinde
açıklandığı şekilde yararlanır.
(7) Bu maddeye göre ödenecek alacakların
tespitinde esas alınacak olan en son karar, tarhiyata/tahakkuka ilişkin verilen
ve bu Kanunun yayımlandığı tarihten önce (bu tarih dâhil) taraflardan birine
tebliğ edilmiş olan karardır.
(8) Bu Kanunun yayımlandığı tarih
itibarıyla; uzlaşma hükümlerinden yararlanılmak üzere başvuruda bulunulmuş,
uzlaşma günü verilmemiş veya uzlaşma günü gelmemiş ya da uzlaşma sağlanamamış
ancak, dava açma süresi geçmemiş alacaklar da bu madde hükmünden yararlanır.
(9) Maliye Bakanlığına bağlı tahsil
dairelerince takip edilmekte olan amme alacaklarından yıllık gelir veya
kurumlar vergilerini, gelir (stopaj) vergisi, kurumlar (stopaj) vergisi, katma
değer vergisi ve özel tüketim vergisi için bu madde ile 2 nci madde hükmünden
yararlanmak üzere başvuruda bulunan mükellefler, taksit ödeme süresince bu
vergi türleri ile ilgili verilen beyannameler üzerine tahakkuk eden vergileri
çok zor durum olmaksızın her bir vergi türü itibarıyla bir takvim yılında
ikiden fazla vadesinde ödememeleri ya da eksik ödemeleri halinde belirtilen
madde hükümlerine göre yapılandırılan borçlarına ilişkin kalan taksitlerini
ödeme haklarını kaybederler.
(10) Bu
madde hükmünden yararlanılması için madde kapsamına giren alacaklara karşı dava
açılmaması, açılmış davalardan vazgeçilmesi ve kanun yollarına başvurulmaması şarttır.
(11) Bu madde hükmünden yararlanmak için
başvuruda bulunan ancak bu Kanunda belirtilen ödeme şartını yerine getirmeyen
borçlulardan ilk tarhiyata/tahakkuka göre belirlenen alacaklar başka bir işleme
gerek olmaksızın takip edilir. Şu kadar ki, bu Kanunun yayımlandığı tarihten
önce verilmiş olan en son yargı kararının, tarhiyatın/tahakkukun tasdikine
ilişkin olması halinde bu karar üzerine tahakkuk eden alacaklar takip edilir.
[3] Örneğin bir yerel mahkeme
kararında, “Dava dosyasının incelenmesinden; davalı idarenin Mahkememiz
kayıtlarına 30.03.2011 tarihinde giren 29.03.2011 tarih ve 13135 sayılı
yazısında, davacının 6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun
Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 3. maddesi
kapsamında başvuruda bulunarak dava konusu borcun yapılandırılmasını talep
ettiği bildirildiğinden ve bakılan davadan vazgeçtiğini belirten 28.03.2011
tarih ve 18272 sayılı davacı dilekçesinin de Mahkememize ibraz edildiği
görüldüğünden, vazgeçme nedeniyle konusu kalmayan davanın esası hakkında karar
verilmesine gerek bulunmamaktadır. Açıklanan nedenlerle, konusu kalmayan
davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına” karar verilmiştir
(Adana 1. Vergi Mahkemesinin 30.03.2011 tarih ve 2010/1321 E., 2011/271
K.)(Karar yayımlanmamıştır).
[4] Danıştay 3. Dairesinin bir
kararında, “Davalı idarenin 25.04.2011 gün ve 19848 sayılı yazısıyla davacının
6111 sayılı Yasadan faydalandığı bildirildiğinden, konusu kalmayan istem
hakkında karar verilmesine yer olmadığına 05.07.2011 tarihinde oybirliğiyle
karar verilmiştir” (Dan. 3. D., 23.06.2011 tarih ve 2009/2513 E, 2011/3406
K.)(Karar yayımlanmamıştır) denilmekte ve yine Danıştay’ı 9. Dairesinin
kararında, “Davalı idarenin 3.5.2011 gün ve 14057 sayılı yazısında: davacının
kamu borcunu 6111 sayılı Kanun hükümlerinden yararlanarak ödemek istediği ve
davadan vazgeçtiği hususlarını içeren dilekçe verdiği bildirildiğinden ve yazı
ekinde dilekçenin de yer aldığı görüldüğünden, istem hakkında karar verilmesine
yer olmadığına 15.6.2011 tarihinde oybirliği ile karar verildi” (Dan. 9. D.
15.06.2011 tarih ve 2009/1603 E, 2011/3741 K.) (Karar yayımlanmamıştır).
[5]
Gelir İdaresi Başkanlığının 07.07.2011 tarih ve B.07.1.GİB.0.20.36-110(3630-2)
sayılı iç genelgesi.
[6]
RG: 04.02.2011, 27836. Yasa, 01.10.2011 tarihinde yürürlüğe girecektir.
[7] Maddi hukuktaki tasarruf
özgürlüğü, medeni usul hukuku alanında, tarafların uyuşmazlığı başlatmak,
uyuşmazlığın konusunu belirlemek, uyuşmazlığı sürdürmek veya sona erdirmek
şeklinde kendini gösterir. Dolayısıyla maddi hukuktaki tasarruf özgürlüğü veya
irade serbestisi ilkesi medeni usul hukuku alanında tasarruf ilkesi olarak
adlandırılmaktadır. Medeni usul hukukunda, kural olarak tasarruf ilkesi
geçerlidir. HMK ile birlikte artık medeni usul hukukuna hakim olan ilkeler HMK
m. 24-33 arasında açıkça düzenlenmiştir. (Akyol-Aslan,
Leyla: Davadan Feragat, Ankara 2010; Pekcanıtez
Hakan / Atalay Oğuz / Özekes Muhammet: Medeni Usul Hukuku, Ankara 2011, s. 239).
[8]
Kuru, Baki : Hukuk Muhakemeleri
Usulü C. IV, B. 6., İstanbul 2001 s. 3545.
[9] “Anayasanın 31. maddesi
hükmünce “herkes, meşru bütün vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı
mercileri önünde davacı ve davalı olarak iddia ve savunma hakkına sahiptir”. Bu
bir temel hak olarak Anayasada almış bir ilkedir. Aynı ilke hiç kimsenin yargı
mercileri önünde davacı olarak dava açmaya zorlanamayacağı kuralını da kapsar.
Bu esaslar yer yer usul kanunlarında da düzenlenmiştir. HUMK’ un 79. maddesi
hükmünce “ kanunen sarahat olmadıkça hiç kimse kendi lehine olan davayı ikameye
ve hakkını talebe icbar olunamaz. Aynı yönde usulün 91. ve bunu izleyen
maddelerinde de feragat müessesesi düzenlenmiştir. O halde bu esaslardan
hareket olunduğunda bir kimsenin davasından vazgeçebilmesinin az önce açıklanan
Anayasal ve yasal hakların sonucu olduğunun kabulü gerekir.” HGK. 24.6.1977,
12/20533-658, (YKD.1978/2, s.171-176).
[10] Kuru, C. IV, s. 3545; Akyol-Aslan,
s. 66; Tanrıverdi, Süha: İlamlı İcra Takibinin
Dayanakları ve İcranın İadesi, Ankara 1996, s. 115 dn. 102.
[11]“ Davadan feragat ile
davacı, davalıya karşı ileri sürdüğü talebin mevcut olmadığını, buna göre dava
dilekçesinin dayanaksız ve hak iddiasının haksız olduğunu açıklamasıdır”(Musielak Hans-Joachim: Grundkurs ZPO,
9.Auf. München 2007, s. 156, Rn. 247). “Davadan Feragat, iki taraftan birinin
(davacının) talep sonucundan vazgeçmesidir”
Kuru, Baki/ Arslan, Ramazan/ Yılmaz, Ejder: Medeni Usul Hukuku Ders
Kitabı, Ankara 2010, s. 545. “Davadan feragat, davacının neticei talebinden
kısmen veya tamamen mevcut olmadığı hususunda mahkemeye sözlü veya dilekçe ile
yaptığı tek taraflı bir beyandır” Alangoya,
Yavuz,/Yıldırım, M., Kamil/ Deren-Yıldırım, Nevhis: Medeni Usul
Hukuku Esasları, İstanbul 2006, s. 456. “Mahkeme huzurunda yapılan feragat,
görülmekte olan bir davanın davacısının, mahkemeye yönelik tek taraflı bir
irade açıklaması ile talep sonucundan kısmen ya da tamamen vazgeçtiğini
bildirmesidir”. Tanrıver,
İlamlı İcra, s. 115.
[12]Feragatin hukuki niteliği
konusunda çeşitli görüşler bulunmaktadır. Bir görüşe göre feragat bir usul
hukuki işlemidir. Diğer görüşe göre ise feragat maddi hukuk işlemidir. Ancak
bizimde katıldığımız görüşe göre mahkeme huzurunda yapılan feragatlar, ne saf bir
usul hukuku işlemi, ne de saf bir maddi hukuk işlemidir. Aksine, bunların her
ikisini de ihtiva eden, hem usul hukukunun hem de maddi hukukun özelliklerini
bünyesinde taşıyan, bir başka ifadeyle, bir ayağı maddi hukukta diğer ayağı ise
usul hukuku alanında olan karma karakterli (çift karakterli) bir hukuki
işlemdir. (Kuru, C.IV, s. 3547, Üstündağ,
Saim: Medeni Yargılama Hukuku, İstanbul 2000, s. 572, Akyol-Aslan, s. 191 vd., sulh hakkında aynı yaklaşım için bkz. Önen Ergun : Medeni Yargılama Hukukunda
Sulh, Ankara 1972, s. 36 vd., kabul hakkında aynı yaklaşım için bkz. Tanrıver, s. 107-108, Ermenek, s. 41).
[13]
Akyol-Aslan, s. 68.
[14] Üstündağ, s. 803-804; Alangoya/Yıldırım/Deren-Yıldırım,
s. 475-476; Pekcanıtez/Atalay/Özekes,
s. 176; Akyol-Aslan, s. 132.
[15]
Akyol-Aslan, s. 134.
[16]
Yenilik doğuran hakların en önemli özelliklerinden biri ise, şarta bağlı olarak
yapılamamalarıdır(Buz, Vedat: Medeni
Hukukta Yenilik Doğuran Haklar, Ankara 2005, s. 258.
[17]“…Feragat dava konusu
edilen haktan vazgeçmedir. Kural olarak her davadan vazgeçme mümkündür.
Vazgeçme nedeniyle davanın reddedilmesi halinde aynı hakka ilişkin yeniden dava
açılamaz. Açılan davanın kesin hüküm nedeniyle reddedilmesi gerekir. Dava
konusu haktan vazgeçildikten sonra dava derdest iken yeniden aynı konuda dava
açılması da mümkün değildir. Davacının davasından feragat etmesinin sonucu bu
nedenle önemli olduğundan, davacının beyanından gerçek amacının açılan davadan
feragat etmek olduğunun açıkça anlaşılması gerekir. davadan feragat ile dava konusu
uyuşmazlık esastan sona erdiğinden, şarta bağlı feragat geçerli değildir. Yani
şarta bağlı feragat ile dava sona ermez. Bu nedenle feragatin kayıtsız şartsız
bir irade beyanını ortaya koyması gerekir…” (14. HD. 20.01.2003, 9403/143: YKD
2005/4 s. 556-558).
[18]
Kuru, C. IV., s. 3591, Önen, Sulh, s. 33
[19]
Önen, Sulh, s. 34
[20]
Akyol-Aslan, s. 71.
[21]
Kuru/Aslan/Yılmaz, Ders Kitabı 2010,
s. 323; Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s.
336.; Alangoya/Yıldırım/ Deren-Yıldırım,
s. 457.
[22]
Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s. 336.
[23]
“…dilekçe niteliği ve içeriği itibariyle usulün 185. Maddesi hükmüne göre
davayı “atiye” bırakma anlamındadır. Mahkemenin bu dilekçeyi feragat olarak
nitelendirmesi doğru değildir. Kaldı ki, usulün 93 ve onu izleyen maddeleri hükmünde
tanımlanmasını bulan “feragat” kayıtsız ve koşulsuz olmalıdır. Hal böyle olunca
davacının davadan ve hakkın özünden feragat etmediğinin kabulü gerekir.” 7. HD,
14. 04.2005, 1264/1127(MİHDER
2005/2, s. 461-462).
[24] Alangoya/Yıldırım /Deren-Yıldırım, s. 457.
[25] Ancak çeşitli kanun
hükümlerinde sulhtan söz edildiği görülmektedir. Örneğin bkz., HUMK m. 63, 151,
213, 513-515; İİK. m.38, 226/2, MK. m.306/4
[26]
Tanrıver, Süha: Mahkeme Huzurunda
Yapılan Sulhlar (Makalelerim I, 1985-2005, Ankara 2005, s. 35-52), s. 36. Önen,
Sulh, s. 23
[27]
Bu konuda geniş bilgi için bkz.; Ermenek,
İbrahim: Medeni Usul Hukukunda Davayı Kabul, Ankara 2009.
[28]
Tanrıver, Sulh, s. 35.
[29]
Tanrıver, İlamlı İcra, s. 84; Önen, Sulh, s. 27
[30]
Önen, Sulh, s. 27; “... Sulh maddi
hukuk bakımından borcu ve usul hukuku bakımından davayı sona erdiren bir
sözleşmedir.” 4. HD. 26.2.1979, 5666/2516(YKD 1980/1,s.36)
[31] Vasfi, Raşid Seviğ: Mukavelelerin
Tasnifi ve B.K. Dışında Bırakılmış Olan Mukaveleler ve Bilhassa Sulh
Mukavelesi, AÜHFD, 1949/2-4, s.148; Önen,
Sulh, s. 44; Ansay, Sabri Şakir: Hukuk
Yargılama Usulleri, Ankara 1960, s. 185; Bilge,
Necip/Önen, Ergun: Medeni Yargılama
Hukuku Dersleri, Ankara 1978, s. 356; Kuru/Arslan/Yılmaz,
s. 557.
[32]
Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s. 549.
[33]
Kuru/Arslan/Yılmaz, s. 556.
[34]Önen, Sulh, 134, 157; Tanrıver,
Sulh, s. 46; Üstündağ, s. 581; Tanrıver, İlamlı İcra, s. 96-97; Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s. 549. Arslan-Leyla, s. 86. Kabul konusunda
aynı görüş için bkz.; Ermenek, s.
99.
[35]
Tanrıver, Sulh, s. 46.s
[36]
Kuru/Aslan/Yılmaz, s. 554.
[37]
Yargıtay
3. HD. 01.07.1985 tarih ve 1985/1236 E., 1985/4745 K (Kazancı Bilişim Yayınları İçtihat Bankası).
[38]
4 HD 13.9.1976, 8766/7444 (Kuru,
C.IV, s. 3769)
[39]
4 HD 20.12.1978, 3672/14532 (Kuru,
C.IV, s. 3769)
[40]
Yargıtay
HGK. 22.06.1983 tarih ve 1980/4-2329 E., 1983/699 K. (Kazancı Bilişim Yayınları İçtihat Bankası).
[41] HUMK’un 94. maddesinde
aynı şekilde, “Feragat veya kabul eden taraf mahkum olmuş gibi masarifi
muhakemeyi tediyeye mecburdur” denilmektedir.
[42]
Önen, Sulh, s. 167.
[43] Aldemir, Hüsnü, Hukuk
Davalarında Yargılama Giderleri, 2. Baskı, Seçkin Yay., Ankara
2009, s. 150.
[44] Aldemir, s. 150.
[45]
Yargıtay
21. HD. 10.03.2005 tarih ve 2005/1044E., 2005/2254 K(Kazancı Bilişim Yayınları İçtihat Bankası).
[46] Yargıtay 13. HD. 14.04.2003 tarih ve
2002/14828 E., 2003/4352 K(Kazancı
Bilişim Yayınları İçtihat Bankası).
[47] Yargıtay 18. HD. 22.09.2006 tarih ve
2006/6823 E., 2006/6738 K(Kazancı Bilişim
Yayınları İçtihat Bankası).
[48]
Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s. 552.
[49]İflasın
kaldırılması için geniş bilgi için bkz.; Albayrak,
Hakan: İflasın Kaldırılması, Ankara 2007.
[50]
Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s. 552.
[51]
Kuru, Baki: Hukuk Muhakemleri Usulü,
C.III, İstanbul 2001, s. 3018.
[52]
5 HD 1.3.1977, 1048/1330 ( Kuru, C.
III, s. 3039).
[53]
2. HD 20.5.1976, 4126/4348 ( YKD 1979/4, s. 475-476)
[54]
4. HD 31.3.1975, 536/4248 (Kuru,
C.III, s. 3019)
[55]
4. HD. 12.1.1976, 9661/288(Kuru,
C.III, s. 3019)
[56]
Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s. 552.
[57]
Aldemir, s. 157.
[59]
5. HD 1.3.1977, 1048/1330 (Kuru,
C.III, s. 3039).
[60] Nitekim Yargıtay aynı
yönde kararlarına devam etmiştir. “…sözü geçen hükümleri Anayasa Mahkemesinin
12.10. 1976 günlü kararı ile iptal edilmiş bulunmasına göre, bilirkişi
incelemesi yaptırılmadan davanın reddine karar verilmesinde kanuna aykırı bir
cihet bulunmadığı gibi dava sonradan hasıl olan hukuki durum nedeni ile
reddedilmiş olmasına nazaran davalı taraf lehine vekalet ücreti hükmedilmemiş
olmasında da bir isabetsizlilik görülmemiştir.”(5. HD. 14.3.1977, 1465/1714(YKD
1977/9, s. 1233-1234). Yine bir başka
kararda da, Yargıtay aynı yönde karar vermiştir. “Davacı (MSB) avukatı,
davalının 10192 lira değerindeki askeri eşyayı kaybettiğini ileri sürerek
parasının alınmasını istemiştir. kararın verilmesinden (davanın açılmasından)
sonra yürürlüğe giren 1803 sayılı Af Yasasının 17. Maddesi uyarınca askeri
hizmetin görülmesi sırasında asker kişilerin meydana getirdikleri Hazine
zararlarının takip ve tahsili olanağı yoktur. Davanın reddi bu nedenle ve
sonucu bakımından doğrudur…sözü edilen kanun uyarınca takip ve tahsil olanağı
bulunmayan bir alacak için davalı yararına avukatlık parası takdiri
gerekmeyeceğinden kararın buna ilişkin bölümünün bozulması gerekir”.(4. HD
31.3.1975, 536/4248, Kuru, C.III, s.
3040).
[61]
Kuru, C.III, s. 3040-3041.
[62]
2. HD. 7.11.1974, 7159/5699(Konya BD
1975/6, s. 51).
[63] Gelir vergisi ile ilgili
uyuşmazlıkların yaklaşık %75’i, kurumlar vergisi ile ilgili uyuşmazlıkların ise
yaklaşık %85’i mükellef lehine sonuçlanmaktadır (Kızılot Şükrü/ Kızılot
Zuhal: Vergi İhtilafları ve Çözüm
Yolları, Güncellenmiş 19. Baskı, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara
2011, s. 97.).
[64]
Bu konuda geniş bilgi için bkz.; Arslan
Ramazan: Medeni Usul Hukukunda Dürüstlük Kuralı, Ankara 1989, s. 94-104.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder